سیاست یکی به میخ و یکی به نعل گروسی

 در نهایت نیز بخشی از این همکاری‌ها در زمان اعمال تحریم‌های شورای امنیت از سوی ایران معلق شد تا اینکه تهران و 1+5 در ماجرای برجام و مذاکرات حساس آن دوران به تفاهماتی دست یافتند و در نهایت ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بازرسی‌‌های خود را شتاب دادند تا مفاد برجام اجرایی شود. در مدتی که برجام اجرا شد و تحریم‌های ایران لغو شده بود. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بارها و بارها در گزارش‌های فصلی‌اش اعلام کرد که ایران به مفاد توافقنامه وین پایبند بوده و حتی گزارش‌هایی به منظور لغو تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران به این نهاد ارسال کرد که موجب لغو رسمی تحریم‌های ایران گردید. با این وجود دیوانه گری ترامپ در اتخاذ تصمیم در خروج از برجام موجب شد ایران بعد از چندین ماه تصمیم بگیرد بسیاری از اقدامات هسته‌ای خود را که براساس برجام تعلیق کرده بود از سر بگیرد. در مقطعی نیز تهران در برابر عدم پایبندی طرفین اروپایی برجام به تعهدات خود حتی برای نوع بازرسی‌های ماموران آژانس در ایران دستورالعمل‌هایی را طراحی کرد. این تصمیمات باعث شد روند همکاری ایران و آژانس با تعلیق‌هایی روبه‌رو شود و حتی آژانس در برابر طی بیانیه‌هایی به صورت رسمی از ایران بخواهد که با بازرسان آژانس همکاری کند. بعدها آژانس بیانیه‌های شدیدتری در قالب شورای حکام علیه ایران صادر کرد که بیم آن می‌رفت که این نهاد پرونده ایران را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهد اما مذاکراتی که بین مذاکره‌کنندگان ایران و این نهاد صورت گرفت دستاوردهایی داشت که عملا جلوی این اقدام گرفته شد.

*مشکل اصلی ایران و آژانس

 مشکل اصلی ایران و آژانس به خواسته‌های منطقی ایران در قالب مذاکرات بازگشت به برجام با اروپایی‌ها بازمی‌گردد. بر اساس آن مذاکرات تهران خواسته‌هایی را برای بازگشت به برجام داشت از جمله اینکه خواستار بسته شدن برخی پرونده‌های ایران در این نهاد شد. در نهایت هم مذاکره کنندگان غربی اعلام کردند که این پرونده‌ها باید بر اساس مذاکرات ایران و آژانس بسته شود. از این رو برخی از کارشناسان معتقدند بازگشت به برجام در این مرحله متوقف شد. البته تهران در این مدت تلاش‌های زیادی کرد تا به چند سوال پاسخ دهد و در نهایت بر اساس همین مذاکرات و پاسخ‌های تهران برخی پرونده‌های ایران در این نهاد بسته شد، اما کماکان پرونده‌هایی وجود دارد که به قول یکی از مقامات هسته‌ای ایران بسته شدن آن چندان هم سخت نیست و به مذاکرات تخصصی نیاز دارد.

*سفر گروسی به تهران و موقعیت مناسب

 از چندی قبل اعلام شد که رافائل گروسی قصد دارد به ایران سفر کند. عموما سفر مقامات بلندپایه آژانس به ایران به دستاوردهایی همراه بوده است و سفر قبلی گروسی به ایران باعث شد شفافیت‌سازی‌های مناسبی از سوی ایران در ارتباط با پیدایش ذرات اورانیوم غنی‌سازی شده در ایران با ذخایر بالای 70 درصد صورت بگیرد. به صورتی که هنوز پرونده‌ای در این زمینه برای ایران در آژانس باز نشده، شفاف‌سازی‌ها باعث شد به تمام احتمالات در مورد غنی‌سازی اورانیوم با ظرفیت سنگین در ایران پایان یابد. اکنون نیز البته گروسی بعد از اظهارات مختلف خود در ارتباط با مرگ برجام؛ میزان ذخایر غنی سازی اورانیوم در تهران و برخی اظهارات دیگر اعلام کرده است که قصد دارد به زودی به ایران سفر کند به نظر می‌رسد با توجه به اظهارات اخیر وی که اعلام کرده که تهران تنها چند هفته و نه چند ماه با سلاح هسته‌ای فاصله دارد اکنون با توجه به سفر وی به ایران باید از این موقعیت سود جست و جلوی هرگونه تشدید تنش بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را گرفت.

*اظهارات نامطلوب گروسی

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت‌وگویی با اشاره به اینکه قصد دارد به ایران سفر کند مدعی شد که غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران و نبود دسترسی بازرسان بین‌المللی به تاسیسات اتمی آن، به نگرانی‌ها درباره فعالیت‌های هسته‌ای آن دامن می‌زند. به گزارش انتخاب خبرگزاری آلمانی دویچه وله گزارش داد که گروسی در گفت‌وگویی با این خبرگزاری مدعی شد ایران چند هفته، نه چند ماه با در اختیار داشتن اورانیوم غنی‌شده کافی برای ساختن یک بمب اتمی فاصله دارد.گروسی افزود: در حالی که غنی‌سازی اورانیوم در سطح نظامی نگران‌کننده است، نمی‌توان بر اساس این نتیجه گرفت که ایران در حال حاضر یک سلاح اتمی دارد. گروسی گفت که اهداف ایران در این زمینه مشخص نیست و تنها می‌توان درباره آن گمانه‌زنی کرد. دویچه‌وله در ادامه نوشت که گروسی مدعی شد، آژانس از سطح دسترسی مورد نیازش در ایران برخوردار نیست که گمانه‌زنی‌ها درباره فعالیت‌های هسته‌ای آن را تشدید می‌کند.

*مسیر حل چالش‌ها با آژانس از کانال مذاکره می‌گذرد

همچنین گروسی گفت که آژانس همواره از گفت‌وگوها میان ایران و آمریکا حمایت می‌کند. او گفت که پیامش به ایران این است که باید بیشتر با آژانس همکاری کند. تاکید گروسی بر مذاکرات بین ایران و آمریکا در ارتباط با مسائل هسته‌ای بیان کننده آن است که حل مسائل ایران و آژانس در گروی برخورد اراده‌های سیاسی در ایران و آمریکاست، به طوری که توافق ایران و آمریکا برای کاهش تحریم‌ها و حرکت به سمت بازسازی برجام موجب خواهد شد که ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به سمت حل مسائل خود باز گردند. از این روست که سخنان اخیر گروسی در ارتباط با کم شدن فاصله ایران برای ساخت بمب از چند ماه به چند روز را می‌توان به نوعی هشدار او به آمریکا و نه به ایران تحلیل کرد، چرا که ایران همواره اعلام کرده است که از مذاکرات برای بازگشت به برجام و لغو تحریم‌ها حمایت می‌کند و هر دو طرف در دوحه هم در ماه‌های قبل به توافقاتی در این زمینه دست یافتند. به طوری که بخشی از دارائی‌های ایران آزاد شد و زندانیان دو طرف نیز از زندان رها شدند، اما بر اساس برخی اخبار دولت بایدن ادامه مذاکرات را به بعد از انتخابات آمریکا موکل کرد. موردی که مورد تایید ایران نبود و تهران به روند افزایش غنی‌سازی خود ادامه داد. از این رو می‌توان اذعان کرد که همکاری ایران و آژانس و رفع دغدغه‌های آژانس در مورد ایران تنها با برخورد دوباره اراده‌ها در ایران و آمریکا برای مذاکرات غیر مستقیم برجامی بستگی دارد.