سود عربستان از توافق با ایران

باید این مورد را در نظر گرفت که آنچه در مناسبات عربستان با ایران و دیگر کشورها شکل می‌گیرد، نمودی از تفاوت تاکتیک و راهبرد در سیاست خارجه عربستان است. نگارنده معتقد است آنچه عربستان در ارتباط با ایران پیگیری می‌کند یک سری روابط تاکتیکی است اما روابط عربستان با آمریکا و به واسطه آمریکا با رژیم صهیونیستی بیش از اینکه تاکتیکی باشد، بر اساس یک راهبرد است. به ویژه زمان حمله ایران به اسرائیل که عربستانی‌ها در عمل نشان دادند که هیچگونه روابط راهبردی با ایران ندارند بلکه در جریان این حمله ریاض نوعی چراع سبز به آمریکا و حتی اسرائیل نشان داد. عربستان که به رغم طرح موضوع همکاری با امارات و اردن در ایجاد سپر دفاعی در برابر موشک‌ها و پهپادهای ایران نه تنها این موضوع را تکذیب نکردند بلکه خواهان مذاکرات و توافقات راهبردی و امنیتی با آمریکا شده است. عربستان یکی از معدود کشورهای منطقه بود که چتر امنیتی و چتر پدافندی مشترک را در منطقه مطرح کردند. طرح آنها نیز دقیقا در قالب طرح آمریکایی‌ها بود یعنی چتری عربی و عبری که قرار بود علیه موشک‌های ایران شکل بگیرد. در طرف مقابل مشاهده کردیم که در ایران آمد و شد‌هایی صورت گرفت و به صورت کلی گفته شد که عربستانی‌ها برنامه‌های اقتصادی ایران را پذیرفته‌اند؛ این درحالی است که به نظر حد نهایی همکاری اقتصادی عربستان با ایران این است که آنها سازو کاری را پیش خواهند برد که سود بیشتر به جیب ریاض برد و آن طرح همکاری اقتصادی این است که از منابع مسدود شده ایران برای پوشش مالی حج استفاده می‌کنند. یعنی حجاج ایرانی که به عربستان سفر می‌کنند تعهدات ارزی ایران برای این سفر‌ها از منابع مسدود شده ایران برداشته می‌شود که این راهکار بیش از اینکه خدمتی به ایرانی‌ها باشد خدمت به اقتصاد عربستان و زرنگی عربستانی‌ها در این رابطه است اما در طرف مقابل نوع مصاحبه مسئولان دولت ایران به گونه‌ای است که از گشایش اقتصادی و ارزی بین ایران و عربستان سخن به میان می‌آورند. اما واقعیت آن است که عربستانی‌ها مسیر راهبردی خود را به گونه‌ای تعریف کرده‌اند که حداقل این مسیر در شرایط کنونی از دروازه ایران نمی‌گذرد و بیشتر تعهدات عربستان به آمریکا و چراغ سبزهای واضح‌تر عربستان به اسرائیل را به دنبال دارد. از این رو نباید یک موافقت بین مسئولان اقتصادی ایران و عربستان را چنان بزرگ کرد که کاری شده است کارستان! این درحالی است که همان طور که در سطور بالا آورده شد این توافق بین ایران و عربستان اگر چه برای تهران مطلوب است اما سود آن  بیشتر به جیب ریاض سرازیر می‌شود.

*حشمت ا... فلاحت‌پیشه

رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس دهم